Bir Dolapdere Hazinesi Panayia Avangelistria Rum Ortodoks Kilisesi (Evangelistra Rum Kilisesi)
İçindekiler
Panayia Evangelistria Rum Ortodoks Kilisesi, İstanbul’un Beyoğlu ilçesine bağlı Dolapdere semtinde yer alır ve 19. yüzyılda Neo Gotik tarzda inşa edilmiştir. Kilise, Osmanlı döneminde gayrimüslimlere tanınan haklar sonucu inşa edilen anıtsal kiliselerden biridir. Kilise, adını Hz. Meryem'in hamile olduğunun müjdelendiği Evangelismos Yortusu’ndan alır. Kilise, 1893 yılında tamamlanmış ve 1894'te ibadete açılmıştır.
Evangelistra Rum Kilisesi'nin Kilisenin Tarihi
Panayia Evangelistria Kilisesi, 1893 yılında tamamlanmış olup, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde bu bölgedeki Rum nüfusun yoğunluğunu temsil eden önemli bir dini yapıdır. Kilise, 16 yıllık uzun bir inşa sürecinin ardından tamamlanmış ve yapımında Mimar Petrakis Meimaridis’in etkisi büyük olmuştur. Kilise, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde Rum cemaatinin yoğun olarak yaşadığı bu bölgenin dini ve sosyal yaşamında önemli bir yere sahiptir.
Evangelistra Rum Kilisesi'nin Mimari Özellikleri
Panayia Evangelistria Kilisesi, kapalı Yunan haçı planında inşa edilmiştir ve Neo Gotik mimarisi ile dikkat çeker. Kilisenin iki adet kare kesitli çan kulesi, Tanzimat döneminin getirdiği haklarla inşa edilen önemli unsurlardan biridir. Gotik sivri kuleleri ve üçgen alınlıkları, kiliseyi mimari olarak öne çıkaran özellikler arasındadır. Aynı zamanda kapalı Yunan haçı biçiminde planlanan yapının avlusu, kilisenin anıtsallığını artıran unsurlardan biridir. Kilisenin iç mekanında taş işçiliği ve yüksek tavanlar göze çarparken, dış cephede Neo Gotik unsurlar belirgin bir şekilde kullanılmıştır. Bu mimari özellikler, kiliseyi İstanbul’un önemli Rum Ortodoks kiliselerinden biri haline getirmiştir.
Evangelistra Rum Kilisesi'nin Restorasyon Süreci
Kilisenin 130 yıllık tarihindeki yıpranmalar, son dönemlerde yapılan restorasyon çalışmaları ile giderilmeye çalışılmaktadır. 2022 yılında başlatılan restorasyon süreciyle birlikte, kilisenin iç ve dış cephelerinde ciddi onarımlar gerçekleştirilmiştir. İstanbul’daki birçok tarihi yapıda olduğu gibi, bu kilise de zamanla hasar görmüş ve yapılan restorasyon çalışmalarıyla tekrar eski ihtişamına kavuşturulmaktadır.
Evangelistra Rum Kilisesi'nin Cemaati ve Güncel Durum
Kilisenin cemaat sayısı, 1955-56 yıllarında 6000-7000 kişiyken, günümüzde ne yazık ki bu sayı 23’e kadar düşmüştür. Pazar ayinlerine katılım oldukça az olup 15 kişiyi geçmemektedir. Dolapdere’nin mimari ve sosyal yapısındaki değişikliklere rağmen, Evangelistria Rum Kilisesi, dikkat çeken mimarisi ve tarihi değeri ile ziyaretçilerini etkilemeye devam etmektedir.
Evangelistra Rum Kilisesi'ne Nasıl Gidilir?
Kilise, Dolapdere'de, Beyoğlu'na oldukça yakın bir konumda yer alır. İstanbul'un merkezi noktalarından ulaşım oldukça kolaydır ve şehir içi toplu taşıma ile ulaşılabilir. Taksim meydanından kısa bir yürüme mesafesiyle ya da Şişhane'den geçen otobüsler, kalkan dolmuşlar vasıtasıyla ulaşmak mümkündür. Kilise, bulunduğu konum itibarıyla hem tarihi hem de mimari açıdan ziyaret edilmeye değer yapılardan biridir.
İstanbul'daki Rum Nüfusu
İstanbul, bir zamanlar önemli bir Rum nüfusa sahipken, günümüzde bu sayı oldukça azalmıştır. Özellikle 20. yüzyılın ortalarında yaşanan nüfus mübadelesi, 6-7 Eylül Olayları ve Kıbrıs Harekâtı gibi tarihsel olaylar sonucunda şehirdeki Rum nüfusu hızla gerilemiştir. 20. yüzyılın başında İstanbul'da yüz binleri bulan Rum nüfus, bugün yalnızca birkaç bin kişi ile sınırlıdır. Günümüzde İstanbul'daki aktif Rum nüfusunun sayısının 2000 ila 3000 arasında olduğu tahmin edilmektedir.
İstanbul'daki Rum nüfusu artık ağırlıklı olarak Beyoğlu, Fener-Balat ve Kadıköy bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Bu azalan nüfusla birlikte, şehrin birçok tarihi Rum Ortodoks kilisesi hâlâ ayakta kalmış ve bu kültürel miras korunmaya çalışılmaktadır. Fakat, günümüz İstanbul'unda Rum topluluğu daha çok yaşlı nüfustan oluşmaktadır.
Bu yazımız ilginizi çektiyse Mimarisiyle Büyüleyen İstanbul Kiliseleri gezi listesine göz atabilir ve İstanbul'daki tarihi kiliseleri keşfedebilirsiniz.
