57. Piyade Alayı Şehitliği

Çanakkale Muhaberesi’nin en kıymetli hatıralarından biri de 57. Piyade Alayı Şehitliği’dir… Manevi açıdan çok kıymetli olan bu şehitlik sene boyunca yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgi odağı olur. Özellikle de mart ayı içinde insanlar buraya tam anlamıyla akın eder. Her ne kadar Çanakkale Savaşı 1915 yılında gerçekleşmiş olsa da 57. Piyade Alayı Şehitliği 1992 senesinde inşa edilir. Kültür Bakanlığı’nın öncülüğünde yapımı tamamlanan şehitlik, Kılıçbayır bölgesinin ve hatta tüm şehrin en gözde ve maneviyat yüklü yerlerinin başında gelir. Çanakkale Savaşı devam ederken düşman askerleri bu bölge için belirtmekte fayda var ki ‘Satranç Tahtası’ şeklinde bir ifade kullanır. Yakın zaman önce inşa edilen bu şehitlik de esasen sembolik bir değere sahiptir ve asıl şehitlik, Bomba Sırtı’nın hemen güney kısmındaki Çataldere Vadisi’nde bulunsa da tıpkı bir satranç tahtasının kareleri gibi burası da o tahtada en önemli kare, bir kale gibidir. Peki nedir, kimdir bu 57. Alay? Hemen bakalım… 19’uncu Tümen’e bağlı olan 57. Alay, o dönemlerde Yarbay Hüseyin Avni Bey tarafından yönetilir. Bu alay Anzak askerlerini karşılayan ilk birlik olarak tarihe geçer. Bu anlamda mücadelenin seyrini değiştirdikleri rahatlıkla ifade edilebilir. Atatürk’ün ne kadar cesur bir lider olduğu da aynı zamanda bu süreçte ortaya çıkar. Çünkü Atatürk bu savaşta tam olarak 19’uncu Tümen’den sorumlu olan komutan konumundadır. Buna rağmen 57. Alay askerlerinin yetersiz mühimmata sahip olduğunu ve düşman askerlerine karşı vatanı müdafaada yeterli savunmayı gösteremeyeceğini gördüğünden, yardıma gelmek için yola çıkan ancak gecikmesi muhtemel olan askerlerin yetişebilmeleri adına tarihe geçen sözünü eder. Atatürk 57. Alaya döner ve “Ben size savaşmayı değil, ölmeyi emrediyorum! Bu sayede biz ölünceye dek geçecek zaman içinde yerimize başka kuvvetler ve komutanlar gelebilirler.” demiştir. Acıdır ki Atatürk’ün bu emrine kahraman Türk askeri gözünü bile kırpmadan uymuş ve tek bir kişi kalmayana dek alayda şehit olmuşlar, bu sayede onlardan sonra geleceklere zaman tanımışlardır. Belirtmek isteriz ki o günden bugüne tamamı şehit olmuş 57. Alay’a ithafen bir daha asla aynı isimde bir alay kurulmamış ve kurulmayacaktır. 57. Alay Türkiye’nin tarihinde hem bir dönüm noktası hem emsali görülmemiş bir başarı hikayesi hem de derin bir hüznü olarak kalacaktır. Peki, haydi biraz da alayın mimarisini inceleyelim… 57. Piyade Alayı Şehitliği incelendiğinde ana mezarlık dışında anıt ve açık namazgah şeklinde ayrı ayrı ayrı bölümlere sahip olduğu gözlemlenebilir. Şehitlik yapımında büyük ölçüde Kevser taşı kullanılır. Bu taş aynı zamanda Osmanlı döneminde pek çok kervansarayın yapımında da kullanılır. Şehitliğin giriş bölümü büyük bir açıklıktan oluşur. Türkiye’nin en yaşlı gazisi olan Hüseyin Kaçmaz’ın bir heykeli bu bölümde ziyaretçileri karşılar. Bu heykel bronzdan yapılır. Şehitliğin doğu ucunda ise karşı taarruzun canlandırıldığı bir kabartma kullanılır. Bu şık rölyef 45 metrekarelik bir alanı kaplar. Şadırvan ve namazgah kısmı 57. Piyade Alayı Şehitliği’nin güney ucunda konumlanır. Ana mezarlığınsa uzun bir yaya yolu bulunur.