Porta Manastırı

Porta Manastırı, merkez ilçesine bağlı Pırnallı Köyü’nde yer alır. Manastır Prens Khaouli tarafından 10’uncu yüzyılda inşa edilir. Kendisi aynı zamanda I. Aşot’un da torunudur. Buna rağmen yapının son hali Kral Gurgen döneminde şekillenir. Porta Manastırı çan kulesi dışında şapel ve çeşmeden meydana gelir. Mekanın yerleşim planı incelendiğinde Tao Klarjheti’nin o yıllarda kültürel açıdan önemli bir merkez olduğu anlaşılır. Buna rağmen köyün isminin nereden geldiğine dair bir bilgi yer almaz. Porta’nın genellikle Gürcü kökenli bir isim olduğu düşünülür ama esasen etimolojik olarak İtalyanca’dan gelir. Anlamı ise ‘Büyük Kale’ olarak açıklanabilir. Nitekim mekan, anlamının hakkını verecek düzeydedir. Doğu Karadeniz Bölgesi, Osmanlılardan önce uzun yıllar boyunca Cenevizlilerin elindedir. Bu ismin de o dönemden kaldığı tahmin edilir. Porta Manastırı çoğu kişi için Kafkaslara girişi kapısı olarak tanımlanır. Bu köy aynı zamanda pek çok kaleye de ev sahipliği yapar. Porta Manastırı Gürcistan kaynaklarında ‘Hanztis Monasteri’ olarak geçer. Pırnallı Köyü’nün hemen güney bölümünde iki vadi arasında yer alan manastırın çevresinde mezraya mensup bazı evleri görülür. Burası tahminlere göre 16’ncı yüzyılda terk edilir. Hem manastır hem de bu evler özellikle de Orta Çağ’ın mimarisi ve yerleşim planına dair önemli doneler sunar. Porta Manastırı’nın kitabesinde ilk yapılaşma dönemlerine ilişkin bazı bilgiler yer alır. Manastırının dış duvarlarında kesme düzgün taşlar tercih edilir. Diğer bölgelerde ise genellikle kaba yontu taşlarına yer verilir. ‘Bema’ adı verilen platform orta bölümde yer alır ve dikdörtgen plana sahiptir. Bema’nın doğu bölümünde apsisi yer alır. Onun da yanında pastoforion odalarına rastlamak mümkündür. Çan Kulesi, kilisenin hemen güney tarafında konumlanır ve burası iki bölümden meydana gelir.