Arap Tabya

Osmanlı Devleti Sultanı Abdülmecid tarafından yaptırılan Arap Tabya, Kars’ın en büyük tabyasıdır. Arapça’da ‘Ta’biye’ kelimesinden türetilen tabya kelimesi; donatma, yığma, hazırlık ve yerli yerine koyarak tertip etme anlamlarına gelir. Jeopolitik konumu itibariyle pek çok medeniyetin kuşattığı ve ticaretinden kendine pay almaya çalıştığı Kars’ta da şehrin korunması adına pek çok tabya yaptırılır. Orta Çağ’da yapımına başlanan ve büyük kalelerle şehirlerin korunması amaçlanan tabyalar, Yeni Çağ dönemine kadar sıkça kullanılan bir yapı şeklidir. Yalnızca Kars’ta 46 farklı tabya vardır. Bunlardan en büyüğü ise Arap Tabyası’dır. Osmanlı Devleti’nin Sultanı Abdülmecid tarafından tüm Rus saldırılarına karşı 1848-1853 tarihleri arasında yaptırılan Arap Tabya, Karadağ tepesinin üzerine oldukça geniş bir alana yayılıdır. Kuş bakışı bakıldığında at nalı (bastion) şeklinde olan tabya, oldukça derin savunma mevzileriyle çevrilidir. Toprak yığılarak gizlenmiş mevzilerin yanı sıra tabyada yer alan binalar da benzer yöntemlerle gizlidir. Arap Tabya’nın mevzi girişi kesme bazalt taşından bir sur görevi görür. Bu surdan içeriye girenleri ise dikdörtgen planlı bir askeri kışla karşılar. Tamamı askeri bir dehayla yapılan bu tabyanın altından geçen tonoz kemerden oluşmuş koridorlar vardır. Mühimmat, sığınak ve depo olarak kullanılan bu koridorlar; 1855 yılında gerçekleşen Osmanlı-Rus Savaşı’nda Kars Zaferi’nin kazanılmasında büyük role sahiptir. Neredeyse simetrik olan mimarisi ve 100 yılı aşındır sanki doğanın içerisinde onunla bütünleşmiş duruşuyla ihtişamını koruyan Arap Tabya, şehre gelen misafirlerin de uğrak yerleri arasındadır.