İstanbul Surları - Belgrad Kapısı

Bir zamanlar Bizans İmparatorluğu’nun başkenti olan İstanbul, yaklaşık 20 kilometrelik surlarla çevriliydi. Bu savunma hattı, şehri 5’inci yüzyıldan 1453 yılına kadar, yaklaşık 1000 yılı aşkın süre boyunca Hunlar’dan Ruslar’a birçok millet tarafından gerçekleştirilen sayısız fetih girişiminden korur. Şehrin tarihi yarımadasına yayılan söz konusu Bizans kalıntıları kara, deniz ve Haliç olmak üzere üç bölümde incelenir; hattın yaklaşık 6,5 kilometresi kara surları şeklindedir. Diğer surlar ise Haliç ve Marmara Denizi kıyıları boyunca uzanarak şehrin denizden yapılacak saldırılara karşı savunmasını esas alan yapıdadır. Karadaki surlar, İstanbul’un birçok noktasında kısmen ya da önemli düzeyde bugün hala ayaktadır ve çoğu Bizans döneminde yapılmış kapıları ile dikkat çeker. Ticaret, askeri ya da rutin nedenlerle kara surlarının iç kesimi ve dışarısı arasındaki geçişler surlara açılan kapılar vasıtasıyla sağlanırdı. İstanbul’un 1453’te Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmesinden önce surlarda 45 adet kapı bulunduğu bilinir. Fetih sonrası çoğu kapatılan kapılardan günümüzde 11 adedi açık ve ziyaret edilebilir durumdadır. Bu kapılardan biri de ünlü Belgrat Kapısı’dır. Belgrad Kapısı, Bizans döneminde ‘ikinci askeri kapı’ olarak bilinirdi. Ancak askeri amaçla olduğu gibi halk tarafından da kullanılma ihtimali olduğu düşünülüyor… Kapı, adını ise Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman’ın 1521’deki Belgrat fethi sonrası İstanbul’a getirilenlerin büyük kısmının kapının yakınına yerleştirilmesinden alıyor. Yüzyıllar boyu kapalı halde tutulan kapı 1886’da hemen aşağısındaki hastaneye yaya erişimini kolaylaştırmak için açıldı. Belgrat Kapısı’nın iki yanındaki savunma kuleleri ve yakın tarihte surlar gördükleri restorasyonla birlikte iyi durumdadır. Birçok sur ve kapıda görülmeyen bir özellik olarak Belgrat Kapısı’ndan girince sağ ve solda bulunan merdivenler kullanılarak surların üzerine çıkabilmek mümkün. Yakınındaki Mimar Sinan eseri Hadım İbrahim Paşa Cami de yakından görülebilir. Bölgede ayrıca 2001’de Zeytinburnu’nda yaşayan Türk, Rum ve Ermeni vatandaşları temsilen yapılmış Belgratkapı Anıtı da dikkat çekicidir.