Atatürk Kültür Merkezi (AKM)

Sadece İstanbul’un değil tüm Türkiye’nin sanat belleğinde iz bırakan İstanbul Atatürk Kültür Merkezi’nin hikayesi ilk olarak 1936-1937 yıllarında Mustafa Kemal Atatürk’ün Fransız mimar ve şehir planlamacısı Henri Prost’u İstanbul’un şehir planlaması için Türkiye’ye davet etmesi ile başlar. Henri Prost’un hazırladığı İstanbul planı Topçu Kışlası ve etrafındaki mezarlıkların bir parka dönüştürülmesi ve Taksim Meydanı’nda bir opera binası yapılmasını içeriyordu. 1939-1940 yıllarında iki önemli kültürel binanın (İstanbul Opera Binası ve Şişhane Komedi Tiyatrosu) inşasına başlamak için davet üzerine İstanbul’a gelen Fransız mimar Auguste Perret İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesi nedeniyle projeyi gerçekleştiremez.

Takvimler 1946 yılı 29 Mayıs’ı gösterdiğinde, dönemin vali ve belediye başkanı Dr. Lütfi Kırdar’ın görevlendirdiği Rükneddin Güney ve Feridun Kip’in tasarımları önderliğinde, İstanbul Opera Binası’nın ilk temel atma töreni gerçekleşir. Ancak belediyenin yaşadığı mali sıkıntılar inşaatın devamına engel olduğundan, proje Bayındırlık ve İskân Bakanlığına devredilir ve böylece inşaat 1956’da Hayati Tabanlıoğlu’nun projesi ile yeniden hayat bulur. 1960’ta askeri darbe sebebiyle inşası 3 yıl kesintiye uğrayan bina aslında bir opera binası olması düşüncesi ile yola çıkılsa da bir kültür merkezine dönüştürülür ve Devlet Opera ve Balesi ile Devlet Tiyatroları’nın eserlerini icra etmek amacıyla 1969’da ‘’İstanbul Kültür Sarayı’’ adıyla hizmete açılır. 1970’te Arthur Miller’ın Cadı Kazanı adlı eserinin gösterimi sırasında büyük bir yangın meydana gelir ve bina harap olur. 8 yıl süren onarımın ardından yapının adı ‘’Atatürk Kültür Merkezi’’ olarak değiştirilip tekrardan hizmet vermeye devam eder. 1950’lerin yalın ve işlevsel mimari anlayışının tipik bir örneği olarak kabul edilen binada 1307 kişilik Büyük Salon, 502 kişilik Konser Salonu, 269 kişilik Oda Tiyatrosu, 190 kişilik Aziz Nesin Sahnesi, 206 kişilik Sinema Salonu ve 1000 metrekarelik bir Sanat Galerisi bulunuyordu. 2000’li yıllara kadar hizmet vermeye devam eden bina kullanılamaz hale gelir ve iyileştirme projeleri hazırlanmaya başlanır.

2008 yılında Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali kapsamında sahnelenen Danimarka yapımı ‘’Operation: Orfeo’’ oyununun gösterimiyle sanatseverlere bir süreliğine veda eden AKM’nin 2017 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’na sunulan projenin onayı ardından 2019’da temel atma töreni gerçekleştirilir. Temelinin atılmasının ardından yaklaşık 32 ay içerisinde tamamlanmış olması ile dünyada bu büyüklükte en kısa sürede inşa edilmiş kültür merkezi olarak tarihe geçen AKM 29 Ekim 2021 tarihinde, oldukça görkemli bir açılış töreni ile kapılarını her yaştan sanatsevere açmıştır. Yıllarca İstanbulluların buluşma noktası olan AKM yaklaşık 2 milyar liraya mal olup; Kütüphane, 2040 kişilik Opera Salonu, 802 kişilik Tiyatro Salonu, Galeri, Çok Amaçlı Salon, Çocuk Sanat Merkezi, Müzik Platformu, Müzik Kayıt Stüdyosu, Yeşilçam Sineması ve Tasarım Dükkânı gibi birçok birimi bünyesinde barındırarak bu kimliğini tekrardan canlandırmak adına yeniden ete kemiğe bürünmüştür.