Hasankale (Pasinler Kalesi)

Bir yanı dağa yaslı, bir yanı ise şehrin savunmasını sağlamak amaçlı bulunduğu ovaya hakim olan Hasankale, Erzurum’un 14’üncü yüzyıl eserleri arasında en çok dikkat çekenidir. İlhanlı Emiri Hacı Toğay Bey oğlu Haşan Bey’in 1339 yılında yaptırdığı Hasankale, inşa edildiği dönemde oldukça büyük stratejik bir öneme sahiptir. Kalenin bir kısmı dağa yaslıdır, diğer kısmı ise bulunduğu ovaya hakim, savunma ve strateji geliştirme odaklıdır. Güney duvarları arazi koşulları gereği diğer duvarlardan çok daha yüksek olan Hasankale, 125 metre uzunluğundaki ve 20 metre genişliğindeki iç kalesiyle kuzey yönüne doğru üçgen bir plana sahiptir. İç kalenin batı kısmında kalan giriş kapısı uzun bir dikdörtgen halindedir. Kalenin Haşan Dağı’na uzanan en dik burnunu teşkil eden Erzurum Kapısı, Gizli (Oğrun) Kapısı ve Demir Kapı, ihtişamıyla görenleri büyüler. Hasankale’yi bu kadar meşhur eden ve Erzurum’a gelen her turistin görmeden asla dönmemesini sağlayan en önemli unsur gizli geçididir. Kuşatmalar sırasında kaleye su temininin sağlandığı bu gizli geçit, iç kaleden başlayarak Hasankale Çayı’na kadar uzanır.