Eşrefzade Camii

Eşrefiye Dergahı’nı kuran Eşrefoğlu Rumi adına yaptırılan Eşrefzade Camii, şehrin inanç turizmi açısından simge noktalarından biridir. Eşrefoğlu Rumi olarak da bilinen Eşrefzade, İznik’te doğan çok önemli bir ilim insanıdır. Uzun yıllar boyunca tekkede görevini sürdüren bu özel zat, Eşrefiye Dergahı’nı kurar. Onun adına yaptırılan Eşrefzade Camii, bir anlamda külliye tarzı bir yapı topluluğunun içindedir. Caminin batı bölümünde bir yardım dernek binası bulunur. Kuzey bölümünde ise camiden bağımsız bir minare ilgi uyandırır. Direniş dönemlerinde ne yazık ki Yunanlılar camiye büyük zararlar verir. Özellikle türbe kısmı bu süreçte ciddi düzeyde hasara uğrar. Türbenin yıkılmadan önce revaklı olduğu tahmin edilir. Cumhuriyet sonrası özgün dokusuna çok yakın bir biçimde yeniden onarılır. Eşrefzade Camii ile alakalı olarak sunulan bilgiler çelişkiler içerir. Pek çok kayıtta Şehinşah’ın eşi olan Mükrime Hatun’un camiyi 1518’de yaptırdığı yazar. Bu belirsizliğin en önemli nedeni tarihi caminin günümüze ulaşan bir kitabesinin bulunmamasıdır. Yine de olan Eşrefoğlu Abdullah Rumi’ye ait sanduka bazı bilgiler için referans olarak gösterilir. Minare kısmı fiziksel olarak şehirde yer alan Ali Paşa Camii ile büyük benzerlikler içerir. Cami duvarının kuzey bölümünde bulunan minare sekizgen biçiminde bir kaideye sahiptir. Aynı zamanda bu mekan, tek şerefeli camileri sınıfına mensuptur. Üç sıra tuğla ve bir sıra kesme taşlar ile örülen caminin belli bölgelerinde yer alan çini figürleri hemen dikkat çeker. Tarihi mekanın, 17’inci yüzyıl içinde gerçekleşen büyük onarımını IV. Murat yaptırır. Eşrefzade Camii, genel olarak dikdörtgen bir plana sahiptir. Ana ibadet mekanına sivri kemerli bir kapıdan girilir. Caminin yer aldığı sokak aynı zamanda Eşrefoğlu Sokak olarak adlandırılır. Bu sokak ile Türbe Sokağı arasında konumlanan mekanın ilk yıllarında; türbe, dergah, hazire ve zaviye aynı anda yer alır.