Gül Camii

Gül Camii ya da Azize Teodosya Kilisesi, İstanbul’da Ayakapı semtinde konumlanır. Bizans zamanından kalan bu değerli caminin yapım tarihine dair kesin bilgilerden söz etmek zordur. Yine de 10’uncu yüzyıldan kalma bir cami olduğu tahmin edilir. Caminin kiliseden dönüştürülmesi 1499 senesine tekabül eder. Kilise dönemine ilişkin pek çok rivayetten bahsedilir.

Öldürülen bir kadına ait kutsal emanetlerin buraya konmasından dolayı kiliseye Aya Theodosia ismini verildiği söylenir. Tuğla tonozlu bir bodrumun üstüne dizayn edilen yapının planı, aktarılan bilgilere göre Yunan haçı şeklindedir. Kubbe alanı dört sağlam ayağın üzerindedir. Yapıda ayrıca üç apsis yer alır. Bu apsislerin ortasındaki diğerlerine nazaran daha geniştir. Hem apsis, hem de nişler 1300’lü yıllarda gerçekleşen onarımlarda yenilenir.

Diğer yapılara kıyasla oldukça büyük bir cami olarak yorumlanabilen Gül Camii’nin kilise olduğu zamanlarda hemen yan tarafında kadınlara özel bir manastır bulunur. Yine bir rivayete göre 1453 senesinin mayıs ayı içinde özel bir günde kilise güllerle bezenir. Tam olarak o günlerde şehre girdikleri için Türklerin buraya Gül Camii dedikleri tahmin edilir. Yine de o kaotik zamanlarda Bizanslıların bu tip süslemelerle uğraşacak vakitlerinin olmadığı söylenir ve bu nedenle rivayete şüphe ile bakılır. Diğer taraftan caminin bir bölümünde Gülbaba adı verilen bir yatırdan da söz edilir. Caminin adı konusunda buna benzer pek çok rivayet bulunur.

Şehrin fethedilmesinden hemen sonra kilisenin alt tarafında yer alan bodrum bir süre Haliç’te yer alan bazı gemiler için ambar olarak değerlendirilir. Aya Theodosia Kilisesi, Sultan II. Selim zamanında Hasan Paşa’nın katkıları ile camiye dönüştürülür. Kilisenin bilhassa dış mimarisinde çok önemli değişikliklere gidilir.