Fener Rum Ortodoks Patrikhânesi

İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi ya da Rum Ortodoks Patrikhanesi olarak bilinen Fener Rum Patrikhanesi, Ortodoks Hristiyanlığı temsil eden Doğu Ortodoks Kilisesi’ni oluşturan 14 otosefal kiliseden biridir. Ortodoks dünyasının merkezi olan Fener Rum Patrikhanesi’nin bulunduğu İstanbul ve dolayısıyla Fener semti, Ortodoksların manevi başkenti sayılmaktadır. Yapı bakımından, dünya Hristiyanlığı'ndaki durumu göz önüne alındığında, Osmanlı İmparatorluğu’nun İslami Yasaları gereği tüm İslami olmayan binaların daha küçük ve alçak gönüllü olması gerektiğini belirten yasası nedeni ile nispeten küçük yapılmış bir yapıdır. 

Osmanlı'nın İstanbul'u fethinden önce Patrikhane kilisesi Ayasofya'ydı.  1453 yılında İstanbul’un fethi sonrası, Fatih Sultan Mehmet’in fetvası ile Patrikhanelik görevi ve statüsü devam etmiş ve Fatih Sultan Mehmet’in fermanı ile Rum Ortodoks patrikleri vezir statüsünde kabul edilmiştir. Böylece patrikler kendi cemaati hakkında tam yönetim hakkını elde etmiştir. Ancak Cumhuriyet’in kurulması ve akabinde imzalanan Lozan Antlaşması ile Osmanlılar döneminde tanınan bütün imtiyazları kaldırılan patrikhâne, Fener Rum Ortodoks Patrikhânesi adını almış ve ekümenik vasfını kaybetmiştir. 

Mimari olarak üç nefli bazilika planlı olarak inşa edilen kilise içinde yer alan Patrik’in makamı, Aya Yorgi Kilisesi, kütüphane, Aya Haralambos Ayazması ve diğer resmi bölümler hayli gösterişli işçilikler barındırmaktadır. Ayrıca Ortodoks Hristiyanlığı için manevi önemi yüksek olan Hz.İsa'nın Kudüs'te zincirlenerek kırbaçlandığına inanılan taş, Aziz Gregory Theologian ve John Chrysostom’un -Papa II. John Paul tarafından Aya Yorgi Kilisesi’ne iade edilmiş- kemikleri, azize tabutları ve ikonalar kutsal emanet olarak yer almaktadır. Hristiyan şehit Aya Yorgi'ye adanmış kiliseye günümüzde hacı olmak için gelenler bu eşya ve objeler karşısında etkilenmektedir.