Trabzon Tarihi

Haydi, tarihi Yontma Taş Devri’ne kadar uzanan bir şehir olan Trabzon’un geçmişini biraz daha yakından inceleyelim.

Gözü karadır Karadeniz insanının. Hele ki Trabzon halkının savaşçılığı dillere destandır. Şehrin Yontma Taş Devri’ne kadar uzanan tarihine sayısız kültür birikimini bünyesinde harmanlamıştır. Hatta yörede yaşayan ilk insanların savaşçı olduğu Hitit kaynaklarında bile yazılıdır.

Hristiyanlık dininde kilise tarihçiliğinin kurucusu olarak kabul edilen Eusebios’a göre şehrin kuruluşu milattan önce 756 yılına tekabül eder. Bu durum haliyle Trabzon’un Doğu Karadeniz kolonizasyonundan hatta Roma’dan daha eski olduğunu gösterir.

Şehirden ilk kez Atinalı Xenophon milattan önce 400’de bahseder. Jeopolitik konumu ve Zigana geçidi Ermenistan ve Eupharates civarında üretilen malların ticaretinin yapıldığı bir merkez haline getirir şehri. Ticaret merkezi olmasının yanı sıra bir liman şehri olur Trabzon ve ardından Pontus İmparatoru Mithridates'in hükmüne girer. Mithridates’in Roma’yla giriştiği pek çok savaşı kaybetmesinden sonra Anadolu topraklarının yanı sıra Trabzon da Roma toprakları haline gelir.

Gelelim Roma ve Bizans’a

Trabzon Mithridates’e destek vermediğinden, Roma döneminde şehir olarak tanınır. Britanya kökenli Antik Roma Tarihçisi ve Bizans filozofu Flavius Arrianus bile Trabzon’un bulunduğu bölgedeki en görkemli liman şehri olduğunu savunur. İhtişamıyla görenleri kendine hayran bırakan şehir, Roma İmparatoru Hadrianus tarafından restore edilir. Bu restorasyonla Trabzon çok daha görkemli bir hale kavuşur. Ardından Gotlar tarafından yağmalanan Trabzon, I. Justinianus döneminde yeniden eski ihtişamına kavuşturulur. 6’ncı yüzyıla gelindiğindeyse Bizans şehri Arap akınlarıyla kaybedilir. 1024’e gelindiğindeyse İstanbul’un Latinler tarafından işgalinde Komnenos ailesi Trabzon İmparatorluğu'nu kurar ve burayı başkent yapar.

Herkes Biliyor Ama Aslında Kimse Bilmiyor: Trabzon İmparatorluğu

Komnenos Hanedanı'ndan olan Aleksios, Latin işgali yüzünden Trabzon'a gelir ve Gürcü Kraliçesi olan teyzesi Tamar'nın da desteğini alarak kendini Roma İmparatoru ilan eder. Durumu hazmedemeyen Vatikan hemen ardından Trabzon İmparatorunu küçümser ve Aleksios’u ‘Laz Hükümdarı’ olarak tanıtmaya başlar. Bu durumla birlikte Trabzon imparatorları da zaman içerisinde Bizans İmparatorluğu armalarından arınır ve tek başlı kartal sembolünü kullanmaya başlar. Tarihi boyunca Cenevizliler, Venedikliler, Moğollar, Osmanlılar ve Türkmen beylikleri de dahil çevre bölgelerindeki hemen herkesle dengeli bir politika yürütür Trabzon İmparatorluğu. Döneminin en zengin şehirlerinden biri haline gelen Trabzon, İstanbul’un Fatih Sultan Mehmet’in fethinin yalnızca altı yıl sonrasında Osmanlı tarafından alınır.

Osmanlı’nın Trabzon’u

Karadeniz'in incisi Trabzon, Osmanlı’nın himayesine 1461 yılında geçer. Hemen sonra sancak şehri olarak belirlenir. Belli bir süre müstakil olarak idare edilse de ardından Rum Eyaleti’ne bağlı olarak yönetilmeye devam edilir. Yavuz Sultan Selim’in de Sancak Beyi olarak bulunduğu şehir aynı zamanda Kanuni Sultan Süleyman’ın da doğduğu ve 15 yaşına kadar yaşadığı yer olur.

Baharat Yolu’nun Batı’ya açılan liman kenti olarak tarihsel ve ticari önemini zamanı boyunca hiçbir şekilde kaybetmeyen Trabzon, I. Dünya Savaşı’ndaki Rus işgaline kadar Osmanlı’nın en önemli yerleşkelerinden biri olur. 1918 yılından sonra altı yıl boyunca işgal altında kalan şehir son olarak 15 Eylül 1924’te Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin topraklarına dahil olmuş olur.