Haliç Tersane Kapısı

Haliç, İstanbul’un görsel açıdan en etkileyici bölgesidir. Buradaki tersane kapısı da bir anlamda anıtsal bir kapı olarak görülür. Haliç, şehrin kurulduğu ilk dönemlerden bu yana her zaman stratejik açıdan önemli görülür. Bizanslılar şehre egemen olduktan sonra burası tersanenin merkezi olmayı başarır. Osmanlılar döneminde, özellikle de Fatih Sultan Mehmet zamanında bu tersane, Tersane-i Amire olarak anılır. Haliç Tersanesi 1455 senesinde inşa edilir. O dönemler mütevazi bir yapıdayken esasen Yavuz Sultan Selim zamanında adeta şahlanır. Bu dönemde tersane Hasköy’ün olduğu yere kadar genişler.

Bu genişleme ile beraber gemi inşasına katkı sunan gözlerin sayısı 200’ün üzerine çıkar. Haliç Tersane Kapısı, dünya çapında bir hacme sahiptir. Burada donanım malzemelerinden yelken dikim yerlerine pek çok özel alan bulunur. Bölgedeki gemi inşa faaliyetleri dünya çapında takip edilir. Hatta bir dönem buradaki işleyişin yakından takip edilmesi adına Venedikli casuslar aralara sızarlar. Hemen akabinde buradaki detaylar İtalya’da yer alan tersanelere aktarılır. 16’ncı yüzyılın sonlarına doğru Sokullu Mehmet Paşa’nın özel isteği ile buranın etrafı duvarlarla çevrilir. Duvarlarda toplamda altı ayrı kapı bulunur. Örneğin Galata tarafına bakan kapı Azaplar Kapısı olarak adlandırılır. Diğer kapılara Şahkulu Kapısı, Zindan Kapısı gibi isimler verilir.

Tersane Kapısı’nı Galata tarafından ayıran Bagno isimli ilginç hastane tüm dünya tarafından bilinir. Burada mahkum edilen insanlar, doğrudan kadırgalarda kürekçi olarak kullanılır. Bu alanda Mimar Sinan’ın elinden çıkan bir zift ambarı dikkat çeker. 1600’lerin başında Kaptan Paşa’ya özel olarak tersane çevresinde bir saray inşa edilir.550 senedir faaliyette olan Haliç Tersanesi, dünyanın işleyen en eski tersaneleri arasındadır. Şu anda Şehir Hatları A.Ş. bünyesinde hizmet verir.