Ahrida Sinagogu

İstanbul’un Fatih ilçesine bağlı olan ve kentin en fotojenik ve de turistik semtlerinden biri olan Balat’taki Kürkçü Çeşme Sokağı’nda yer alan Ahrida Sinagogu, kentteki en geniş kapasiteli sinagog olma özelliğine sahiptir. Tamamının yığma taş ve tuğladan inşa edildiği sinagog, 15’inci yüzyıldan bu yana aktif bir şekilde hizmet vermektedir.

Dua kürsüsü olarak da bilinen tevasının adeta bir gemi pruvasını andırdığı Ahrida Sinagogu’nun avlusundaki okul, yani midraş da kesinlikle görülmeye değer. 16 Eylül 1987 tarihinde Kültür ve Tabiat Varlıklılarını Koruma Yüksek Kurulu’nun kararı ile koruma altına alınan Ahrida Sinagogu, ilk önce Romanyot, sonrasında da Sefarad Ortodokslara hizmet vermiştir.

İnşa tarihi net olarak bilinmese de tarihi 1693 tarihine dayanan bir fermandan anlaşılacağı üzere İstanbul’un Fethi’nden (Feth-i Hakani) önce de mevcut olan Ahrida Sinagogu, adını kurucularının geldiği Ohri (Makedonya’da) kasabasından alır. Batı sinagogları arasında belki de en görkemlisi olan sinagog, aynı zamanda en büyüğü olma unvanına da sahiptir.

Daha önceden biri Sefarad diğeri de Romaniyot olan iki ayrı sinagogun yan yana olduğu düşünülen yapı, aradaki duvarın yıkılması sonucu günümüze sadece tek bir yapı olarak ulaşmış. Avlusunda yazılı olan kitabeye göre 1992 senesinde Jak Kamhi Başkanlığında; Naim Güleryüz’ün girişimleri ve önerileri ile Yüksek Mimar Hüsrev Tayla’nın çalışması ile restore edilen Ahrida Sinagogu’nun Nuh’un gemisini anımsatan Tevrat okuma kürsüsü en çok ilgi gören detaylardan biridir.

1400’lü yıllarda Makedonya’dan gelen Yahudilerin Balat’ta inşa ettiği bu sinagogu önemli kılan bir diğer detay da 17’nci yüzyılda kendisini mesih olarak ilan eden Sabetay Sevi’nin İstanbul’a geldiğinde vaaz vermiş olmasıdır.