Çarpanak Kilisesi

Van’ın 9’uncu yüzyılında, henüz burun kısmı sular altında kalmadığından yarımada olarak bilinen Çarpanak Adası’ndayız. İsmini adadan alan ve tüm ihtişamını günümüzde de koruyan Çarpanak Kilisesi’ni inceliyoruz. ‘Kutsal Dörtlü’ olarak adlandırılan St. Hrispime, Kutsal Haç, St. Jean ve St. Gragorie için yaptırılan Çarpanak Kilisesi; yapıldığı ilk dönemlerde manastır olarak kullanılır. 1462 yılına gelindiğindeyse Keşiş Etienne ve Mimar Gregoire büyük ölçüde yapıyı yeniler. Çalışmalar aslına sadık kalınarak yapılır. Bugünkü formuna ise 1712’de Mimar Koçbar’ın dokunuşlarıyla kavuşan kilise, Mezopotamya’da yaşayan Ermenilerin mimari stillerine ışık tutar. Van’da yaşayan Ermeni manastır topluluğu uzun yıllar boyunca Adır Adası’nda aynı isimli manastırda yaşar. 15’inci yüzyıla gelindiğindeyse bölgede uzun yıllar süren savaşlar meydana gelir ve Baş Rahip Nerses’in öldürülmesi tarih sayfalarında yerini alır. Bu olayın ardından Adır Manastırı’ndan ayrılan topluluk, Çarpanak Manastırı’na yerleşir ve burada yaşamaya başlar. Çarpanak Kilisesi mimari açıdan değerlendirildiğinde tamamı beyaz, kahverengi ve krem kesme taştan olduğu görülür. Tamamen sanatsal mimari anlayışı benimsenerek kubbe kısmında siyah tüf kullanılan kilisenin ana iç mekanı ise haç planlıdır. Kilisenin iç aydınlatması büyük ölçüde sekiz adet küçük pencereyle sağlansa da doğu duvarında yer alan büyük pencere asıl aydınlığı sağlar.