Kalenderhane Camii

İstanbul’un 1453’teki fethinden sonra artan Müslüman nüfusunun ihtiyaçlarına paralel şekilde şehrin dört bir yanındaki kiliselerin genellikle camiye dönüştürüldüğü bilinir. Fatih ilçesindeki Kalenderhane Camii’nin hikayesi ise bu genel bilgiden bir miktar farklıdır. Kalenderhane Camii, ilk başta Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet’in şehri kuşatması sırasında önemli yararları olan Kalenderi tarikatı dervişlerine tahsis edilir. Öncesinde Akataleptos Manastırı veya bir diğer görüşe göre Diakonissa Kilisesi adıyla dini ibadet için işlev sunan yapı, böylelikle tekkenin ihtiyaçlarına yönelik olarak yeniden düzenlenir. Örneğin bir bölümü semahane olarak kullanılır ve bu kısımda sema ayinleri yapılır. Bu yönüyle medrese olarak kullanılmasının yanı sıra İstanbul’daki ilk Mevlevihane’dir. Kalenderi tarikatına tahsis edilmiş bir yapı olmasından kaynaklı zamanla adı da Kalenderhane olarak anılmaya başlanan cami, bu şekilde uzun asırlar boyu işlev sağladıktan sonra 18’inci yüzyılda camiye dönüştürülür. 1930’da yıldırım düşmesi sonucu harap olan cami, çeyrek asırdan fazla bir süre kullanılamaz. 1960’lı yılların sonuna kadar bu şekilde kalan yapı, tamir ve restorasyonunun ardından yeniden ibadete açılarak halka kazandırılır. Kırmızı tuğlaları ve büyük pencereleri ile Bizans kilisesi dokusunu güçlü şekilde yansıtan yapı, şehrin ilgi çekici tarihi eserlerinden biridir. Ayrıca etrafında yapılan çeşitli arkeolojik kazılarda hamam temeli gibi farklı Bizans kalıntılarına da rastlanmıştır. Tek minareli ve tek şerefeli Kalenderhane Camii’nin İslam eserleri kapsamında sanatsal açıdan ele alınabilecek en önemli detayı; duvarlarındaki kalem işi süslemeleridir. İç mekandaki mermer kaplamaları da dikkat çeken cami, günümüzde de ibadete ve ziyarete açıktır.