İstanbul Surları - Edirnekapı

Zamanında Bizans İmparatorluğu’nun başkenti olan İstanbul, o dönemlerde yaklaşık 20 kilometreyi bulan surlarla çevriliydi. Bu savunma hattı, şehri 413 ile 1453 yılları arasındaki sayısız fetih girişiminden korur. Şehrin tarihi yarımadasına yayılan söz konusu Bizans kalıntıları kara, deniz ve Haliç olmak üzere üç bölümde incelenir; hattın yaklaşık 6,5 kilometresi kara surları şeklindedir. Diğer surlar ise Haliç ve Marmara Denizi kıyıları boyunca uzanarak şehrin denizden yapılacak saldırılara karşı savunmasını esas alan yapıdadır. Karadaki surlar, İstanbul’un birçok noktasında kısmen ya da önemli düzeyde bugün hala ayaktadır ve çoğu Bizans döneminde yapılmış kapıları ile dikkat çeker. Ticaret, askeri ya da rutin nedenlerle kara surlarının iç kesimi ve dışarısı arasındaki geçişler surlara açılan kapılar vasıtasıyla sağlanırdı. İstanbul’un 1453’te Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmesinden önce surlarda 45 adet kapı bulunduğu bilinir. Fetih sonrası çoğu kapatılan kapılardan günümüzde 11 adedi açık ve ziyaret edilebilir durumdadır. Bu kapılardan biri de Edirnekapı’dır. Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet’in 29 Mayıs 1453’te şehre giriş yaptığı kapı olan Edirnekapı, bin yılı aşkın geçmişe sahip kadim bir imparatorluğun çöküşü, Osmanlı İmparatorluğu’nun yükselişine işaret eder. Şehrin denizden yüksekliği 77 metre olan en yüksek noktasında bulunan kapının ismi ise antik dönemdeki Porta Adrianapolis olan isminden gelir. Buna göre ‘porta’ kapı, Adrianapolis ise Edirne demektir. Bizans’ta surların dışındaki mezarlıklardan dolayı Mezarlık Kapısı olarak da anılırdı. Topkapı’dan sonraki Bizans kamu kapısıdır. Bu arada Topkapı ile Edirnekapı arasındaki alan önemlidir. Antik dönemde mesoteihion olarak bilinen surların bu bölümü, tüm İstanbul kara savunma hattının en zayıf noktasını teşkil ederdi. Çünkü bölgeden bir dere geçtiği için surlar çukurda kalırdı. Dolayısıyla Osmanlı topları, mesoteihion’a atış yaparken yüksekte kalıyor ve bu da avantaj sağlıyordu. Türklerin surlara gedik açıp şehre girdiği kesit de buradadır. Bu arada Likos Deresi olarak bilinen su yolunun yerini ise günümüzde Vatan Caddesi almış durumdadır.