Hristiyanlığın İzinde: Muğla’daki Kiliseler ve Manastır Yapıları

Muğla’nın tarihi geçmişi milattan önce 3400’lü yıllara kadar dayanmaktadır. 

Bu yazımızda tarih boyunca pek çok farklı medeniyete ve dine ev sahipliği yapan Muğla’da gezebileceğiniz birkaç kilise ve manastırdan, bu yapıların geçmişlerinden bahsettik.

MUĞLA'DAKİ KİLİSELER

Aya Nikola Kilisesi

1780 veya 1873 yılında Aziz Nikola’ya adanarak inşa edilmiş kilise Muğla’nın Bodrum ilçesinde yer almaktadır. 1969 yılında Pamukkale Üniversitesi’nin verdiği çürük raporundan sonra kontrollü bir şekilde yıkılmıştır. Rum Ortodoks kilisesidir. Kilise bir süre sünger deposu, sinema ve halk eğitim merkezi olarak kullanılmıştır. 

2000’li yıllardan beri kilisenin restore edilmesi planlanmaktadır.2010 yılında Bodrum Belediye Başkanı kilisenin yeniden inşa edileceğini açıklamıştır. 2013 yılında halk eğitim merkezi başka bir binaya taşınmıştır ve yıkılan kilisenin gerçek temelleri açığa çıkmıştır. 2019 yılında Bodrum Belediye Başkanı yaptığı açıklamayla kilisenin restorasyonu için Anıtlar Kurulundan gerekli izinler alındığını duyurmuştur. Günümüzde ise restorasyon çalışmaları halen devam etmektedir.

Kadıkalesi Kilisesi

Muğla’nın Bodrum ilçesi, Turgutreis Beldesi’nde bulunan kilise, “anıtsal eser” olarak tescil edilmiştir. İzmir Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından kilisenin restore edilmesi kararlaştırılmıştır ancak restorasyon yapılmamıştır. 

Kadıkalesi Kilisesi bir Rum Ortodoks Kilisesidir. Dikdörtgen planlı, tek apsisli, üzeri iki adet çapraz tonozla örtülü olan kilise apsis yarım daire planlıdır. Kilisenin ana yapısı sağlam durumdadır ancak günümüzde boştur ve kullanılmamaktadır.

Bitez Gara Kilisesi

Bodrum ilçesi Bitez Beldesi’nde bulunan kilise, Muğla Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararıyla rölöve projesi ve restorasyon projesine uygun bulunmuştur. Her iki proje de gerçekleşmemiştir. Kilise Bizans dönemine ait mozaikli bir bazilikanın üzerine inşa edilmiş bir Rum Ortodoks kilisesidir.  Günümüzde belli bir kısmının korunabildiği kilisenin yıkılan duvarları ve mozaiklerinin bozulmaması için koruma önlemleri alınmıştır.

Küçük Tavşan (Apostol) Adası Kilisesi

Bodrum’un Küçükbük mevkiinde bulunan Küçük Tavşan (Apostol) Adası, 1995 yılında I. Derece Doğal Sit Alanı olarak tescil edilmiştir. Adanın üzerinde yer alan kilise de aynı yılda alınan kararla anıt eser olarak tescillenmiştir. Adanın tamamı kayalık ve zeytin ağaçları ile kaplıdır. Kilise adanın en tepe noktasında yer almaktadır. Küçük Tavşan Adası Kilisesi’ne patika yoldan yarım saatlik bir tırmanış sonucunda ulaşılabilmektedir. Kilisenin milattan sonra 6. yüzyılda ve erken Bizans döneminde yapıldığı tahmin edilmektedir. Ayrıca kilise beşik tonoz örtüsü ve üç apsisiyle üç nefli bir yapı planına sahiptir.  

Gümüşlük Eklisia Kilisesi

Gümüşlük Beldesi, Karakaya Köyü, Myndos Antik Kentinde II. Derece Arkeolojik Sit Alanı içinde kalan ve anıt eser olarak tescil edilen Eklisia Kilisesi özel mülkiyettir. Dikdörtgen bir yapıya sahip kilise iki apsislidir ve Rum mimarisi özellikleri taşımaktadır. 1989 yılından beri sanat merkezi olarak kullanılan kilise Eklisia adını sonradan almıştır. Günümüzde halen sanat merkezi olarak kullanılmaktadır ve Uluslararası Klasik Müzik Festivaline de ev sahipliği yapmaktadır.

MUĞLA’DAKİ MANASTIRLAR 

Yediler Manastırı

Milas ilçesinde yer alan Yediler Manastırı, tarihi kalıntılarıyla dikkat çekmektedir. Bafa Gölü ve Keramos Antik Kenti’ne olan yakınlığıyla yerli ve yabancı ziyaretçilerin gezilerinde tercih ettikleri yerlerden biridir. 

Yediler Manastırı yazılı kaynaklara göre milattan önce 7. yüzyılda inşa edilmiştir. Alman arkeologların bölgede yaptıkları araştırmalar sonucunda, bölge tarihinin tespit edilebilen en eski insanların burada yaşadığı ortaya çıkmıştır. Yediler Manastırı, iki kilise, bir şapel ve bir sarnıca sahiptir. Diğer yandan keşiş hücreleri de manastırın görülmeye değer yerlerinden biridir. Büyük kaya blokların arasında yer alan manastırın duvarlarındaki örgüler de görülmeye değerdir. 

Gölyaka köyünün kuzey bölümünde yer alan manastır, derin tarihi ile görülmeye fazlasıyla değer bir yerdir. Söke ilçesine de yakın olan Yediler Manastırı, oldukça değerli fresklere sahiptir. Ancak son zamanlarda freskler tahrip olmaya başlamıştır. Tahriplerin tek sebebi insanlar, hayvanlar gibi dış etmenlerin yanı sıra kireçlenme gibi bazı iç etmenlerdir. Fresklerde Hz. İsa’nın yaşamından ve çarmıha gerilişine dair sembolik izler betimlenmiştir. Gölyaka ile Kapıkırı bölgeleri özellikle Hristiyanlar açısından kutsal alanlar arasında yer almaktadır. Bu da manastırın yabancı gezginler tarafından daha çok ziyaret edilmesini sağlıyor.

Torba Manastırı

Bodrum’un Kızılağaç Köyü’nde bulunan Torba Manastırı, 1997 yılında I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edilmiştir. Günümüzde özel mülkiyet olarak geçmektedir. Manastır şapel, kilise, hamam, büyük kilise ve depo olarak 5 ana yapıdan oluşmaktadır.

Yazan: Berkay Yenidünya