Mardin’in Göklere Uzanan 6 Tarihi Yapısı

Binlerce yıllık tarihin izlerini üzerinde taşıyan Mardin, Türkiye’nin görülmesi gereken başlıca şehirlerinden biri. Günümüzde inanç ve kültür turizmi denildiğinde akla ilk gelen noktalar arasındaki Mardin, sayısız gezilecek noktası sayesinde yıl içinde binlerce turist tarafından ziyaret ediliyor. Pek çok medeniyetin izlerini taşıyan bu tarihi şehrin görülmesi gereken en önemli noktalarını sizler için derledik.

1. Deyrulzafaran Manastırı

Büyülü şehir Mardin’in en çok merak edilen tarihi yapıları arasındaki Deyrulzafaran Manastırı, şehir merkezine yaklaşık 4 km uzaklıkta bulunuyor. Süryaniler için önemi hala devam eden manastır, köklü tarihinin yanı sıra çınar ve zeytin ağaçlarının yer aldığı bir bahçeye sahip. Manastırın ismi, Süryanice “sarı” anlamına geliyor ancak bazı rivayetlere göre çevresinde yetişen safrandan adını aldığı düşünülüyor. Deyrulzafaran Manastırı, 5. yüzyıla dayanan köklü bir tarihe sahiptir ancak şu anki bulunduğu alan, güneşe tapan Şemsiler tarafından bir tapınak olarak kullanılıyordu. Tarihinde Romalılar tarafından kale olarak kullanılan yapı, Aziz Şleymun tarafından manastıra çevrilmiştir. Sonrasında ise Süryaniler tarafından bir nevi hac yeri olmuş ve olmaya devam ediyor. Manastırda pek çok bölüm bulunuyor. Geniş bir yapıya sahip manastır, bugün Mardin’in en merak edilen gezi noktalarından biri.

2. Kasımiye Medresesi

Mardin yapılarının en büyükleri arasındaki Kasımiye Medresesi, Artuklular döneminden günümüze gelmeyi başarmış tarihi noktalardan biri. Her ne kadar Artuklular döneminde yapımına başlansa da bu görkemli medresenin Moğol saldırıları ile birlikte yapımının durduğu biliniyor. Medrese ancak 1457-1502 yıllarında tamamlanabilmiş. Medrese ile ilgili birkaç rivayet bulunuyor. Bu rivayetlerden en çok bilineni, Kasım Paşa’nın burada katledilmiş olmasıdır. Kasım Paşa’nın kız kardeşinin, Kasım Paşa öldüğünde üzerinde duran kanlı gömleğini buradaki eyvanın duvarlarına sürdüğü söylenir. Hatta o duvarlara su döküldüğünde ortaya kırmızı izler çıkar ve o kanın hala göründüğüne inanılır. Kubbeli ve iki katlı bir yapı olan medrese, tek ve açık avlulu bir mimariye sahiptir. İnşasında ise düzgün kesme taş kullanılmıştır. Esasında bir külliye içinde yer alan medreseye türbe ve cami de eşlik ediyor.

3. Kırklar Kilisesi

Bir diğer adı ile Mor Behnam Kilisesi… Günümüzde ziyarete açık olan kilise, ayn zamanda ibadet olarak da kullanılmaya devam ediyor. Tarihi 6. yüzyıla kadar dayanan yapı, günümüze kadar gelebilmiş ve sağlamlığını korumayı başarabilmiş bir kilisedir. Üç giriş kapılı olan kilise, ince taş işçiliğine sahip mihrapları ile dikkatleri üzerine çekmektedir. Aynı zamanda taş oymacılığının en iyi örneklerinden biridir.

4. Mor Gabriel Manastırı

Midyat’a bağlı Göngören Köyü sınırlarında bulunan Mor Gabriel Manastırı, sahip olduğu zengin tarihi ile Mardin gezilecek yerler listelerindeki yerini korumaya devam ediyor. Özellikle tarihe ilgisi olanlar tarafından ilgi görmeye devam eden manastır hakkında araştırma yapanların sayısı da bir hayli fazla. Mor Gabriel Manastırı, dünyanın en eski Süryani Ortodoks manastırı olmaya devam ediyor. Önemini günümüzde de devam ettiren bu yapının tarihi 397 yılına dayanmakta. Mor Şmuel ve öğrencisi Mor Şemun tarafından bir Zerdüşt tapınağının kalıntıları üzerine inşa edildiği biliniyor. Manastır, geçmişten günümüze sağlamlığını koruyor. İnşası sırasında Midyat kesme taş kullanılmış olup, Bizans dönemi mozaikleri ile merak konusu olmaya devam ediyor. 2021 yılında ise UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dahil edilmiştir. Yakın zamanda yolu Mardin’e düşecek olanların listelerine de eklensin diyoruz.

5. Zinciriye (İsa Bey) Medresesi

Mardin’in görülmeye değer yapıları arasındaki Zinciriye Medresesi, İsa Bey Medresesi olarak da biliniyor. Artuklu Sultanı Melik Necmeddin İsa bin Muzaffer Davud bin El Melik Salih tarafından yaptırılan bu medresede aynı kişi hapsedilmiştir. 1385 yılında inşa edilen medrese, dilimli kubbeleri ile oldukça ünlü. Aynı zamanda Selçuklu mimarisinin ve süslemelerinin en iyi örneklerinden biri. Bugün Aksaray Müzesi olarak hizmet vermeye ve varlığını sürdürmeye devam eden medrese, Mardin-Artuklu’da bulunuyor.

6. Mardin Kalesi

Tarihinden bu yana pek çok medeniyetin kullandığı Mardin Kalesi, bugün şehrin en ihtişamlı yapılarının başında geliyor. Babil, Asur, Sümer, Bizans ve Roma başta olmak üzere Artuklu, Selçuklu ve Osmanlıların kullandığı kale, pek çok rivayetini de günümüze kadar getirmeyi başarmış. Timur’un üç kez kuşatıp alamadığı bu yapıyı yakından inceleyeceğiniz bir yolculuğa çıkabilirsiniz. Rivayetlerden bahsetmek sayfalara sığmaz ancak kale hakkındaki rivayetleri geziniz sırasında bol bol duyacağınızdan eminiz. 

Yazan: Habibe Tokgöz