Tarihi Değiştiren İmparatorluğun Doğduğu Yer: Cumalıkızık

Uludağ’ın eteklerinde yer alan Cumalıkızık, 1326’da Osmanlı Beyliği’nin Bursa’yı fethetmesi ile kurulan ve günümüze kadar hayatta kalmayı başaran beş kızık köyünden biri. Güneşi selamlayan cumbalardan gökyüzüne ilk bakanlar, tarihi değiştiren imparatorluğun doğuşunu selamladılar. UNESCO Dünya Mirası’nda yer alan bu köye, Cumalıkızık’a hoşgeldiniz.

Cumalıkızık’a Nasıl Gidilir?

Bursa’nın merkezinden yalnızca 11 Km uzakta yer alan bu köye ulaşım ortalama 25-30 dakika sürüyor. Cumalıkızık’a toplu taşıma ile ulaşmak isteyenler için Bursa’nın merkezinden belirli periyotlar ile hareket eden Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne ait otobüsler bulunmakta. Toplu taşıma hakkında detaylı bilgi almak için Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne ait Burulaş’ın internet adresini ziyaret ederek güncel bilgilere ulaşmanız mümkün. Ulaşım rotanızı tamamı ile belirleyip Uludağ’ı karşınıza aldığınızda arkanıza yaslanın ve tarihe yolculuğun keyfini çıkarın.

Cumalıkızık’ın Tarihi

Uludağ’ın kuzeyindeki dik etekler ile vadilerin arasında sıkışıp kalan yöre köylere “kızık” adını veren Osmanlı halkı bu adın önüne köylerle ilgili bir anlam taşıyan “değirmenli”, “fidye” ve “cumalı” gibi ekler getirerek köy isimlerini belirlemişler. Cumalıkızık adının kökenini araştırdığımızda iki farklı hikaye ile karşılaşıyoruz. İlk hikayemiz, diğer kızık köylerindeki köylülerin Cuma namazı için toplandığı yerin bu köy olmasından dolayı Cumalıkızık adıyla anıldığı yönünde. Diğer hikayeye göz attığımızda, Osman Bey'in köyün kurulduğu günün Cuma günü olması sebebi ile bu köye "Cumalıkızık" adını vermiş olduğu yönünde. Hikayesi ne olursa olsun, Cumalıkızık; Değirmenlikızık, Fidyekızık, Hamamlıkızık ve Derekızık gibi bugüne kadar hayatta kalmış beş kızık köyünden biri olmayı başarmış. Bayındırkızık, Dallıkızık, Bodurkızık, Ortakızık, Camilikızık, Kiremitçikızık, Kızıkşıhlar ve Kızıkçeşme ise maalesef hayatta kalmayı başaramamış. Kuruluşu yaklaşık 1300’lü yıllara denk gelen bu köy, Osmanlı İmparatorluğu’nun kültürel geleneklerini, mutfağını ve sivil mimari örneklerini bugüne kadar ayakta tutmayı başarmış. 

Cumalıkızık’ın tarihine iz bırakan olaylardan biri de Cin Aralığı olarak adlandırılan sokaktır. Bir rivayete göre Kurtuluş Savaşı sırasında düşman işgalinden kaçan asker bu sokağa girer ve birden yok olurlar. Bu olaya şahit olanlar askerlerin cinler tarafından kaçırıldığına inanır ve bu dar sokağın adı Cin Aralığı olarak kalır.

Cumalıkızık UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde

2000'de UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilen Cumalıkızık, Osmanlı İmparatorluğu’nun doğuşunda önemli bir role sahip olması ve bugüne kadar koruduğu özellikleri ile 2014’te UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil olmuş. Köy meydanında yer alan Cumalıkızık Etnografya Müzesi, geçmişin izlerini taşıyan parçaların sergilendiği yer. Tarih boyunca kullanılmış silahlar ve itfaiye sistemleri gibi birçok parçaları inceleyebileceğiniz Cumalıkızık Etnografya Müzesi’ni ücretsiz olarak ziyaret edebilirsiniz. Müze pazartesi günleri hariç haftanın altı günü 09:30 ve 17:30 saatleri arasında hizmet veriyor.

Etkinlikler ve Festivaller

2015 yılından itibaren düzenlenen ve Cumalıkızık’ın öne çıkan kavramlarından biri olan Ahududu Şenliği etkinliği son yıllarda adını Uluslararası Cumalıkızık Şenliği olarak değiştirdi. Her yıl Haziran ayında düzenlenen bu etkinlik, etkinlik süresince birbirinden farklı sanatçıya, dans grubuna ve eğlence aktivitelerine ev sahipliği yapıyor. Köy halkı, köy meydanına kurulan tezgahlarda geleneksel ürünlerini, doğal içerikli ve ev yapımı ürünlerini sergiliyor.

Cumalıkızık’ın Popüler Kültürdeki Yeri

Cumalıkızık’ın tarihini anlatırken Cin Aralığı’ndan bahsetmiştik. Tarihte yeri olmasının yanı sıra bu sokakta fotoğraf çekinmek turistik aktivitelerden biri. Dolayısı ile Cumalıkızık’ın popüler kültürdeki yerinde de önemli bir yere sahip. Cin Aralığı’nın yanı sıra bir zamanlar televizyon kanallarında yüksek reytinglere ulaşmış Kınalı Kar dizisi ile tanınıyor Cumalıkızık. Buraya gelen insanlar tüm tarihin yanı sıra dizinin çekildiği mekanları da görmek ve keşfetmek istiyorlar. Kınalı Kar Bulanlar Konak’ı ziyaret ederek dizinin çekim alanlarından birini inceleyebilirsiniz. Kınalı Kar Bulanlar Konak şu an da otel ve restoran olarakta hizmet veriyor. Cumalıkızık’ın bir diğer ziyaret edilmesi gereken noktalarından biri de Mavi Boncuk. Şu anda cafe & restoran olarak hizmet veren işletme ismi ve görselliği ile dikkat çekiyor. Bir hafta sonu Cumalıkızık planı oluşturmak istiyorsanız buraya ortalama 2-3 saat ayırmanız yeterli. Eğer planınıza Cumalıkızık’ta kahvaltıyı da eklemek istiyorsanız bir saat daha eklemenizi tavsiye ederiz. Cumalıkızık günübirlik seyahat noktalarından biri, fakat yine de konaklamak isterseniz köy içince veya Bursa’da birçok otel mevcut.

Yazan: Batın Türk