Aya Dimitri Kilisesi

İstanbul Şişli ilçesine bağlı Kurtuluş semtinde bulunan Aya Dimitri Kilisesi’nin tam olarak ne zaman inşa edildiği bilinmemekle birlikte, temellerinin Bizans İmparatorluğu dönemine kadar dayandığı tahmin ediliyor.

Kilisenin dış duvarında bulunan mermer bir kitabede kilisenin, 1726 yılında önemli bir tamirat geçirdiği, 1720’de bahçe duvarlarının inşa edildiği, 1751-1754 arası ve 1798’de kiliseye önemli eklentilerin yapıldığı yazmaktadır. Günümüze kadar ulaşan çan kulesi ise ilk olarak 1857 yılında yapılmış, 1955 te ise tekrar inşa edilmiştir. 

Kilise, dikdörtgen planlı ve 5 neflidir. Orta nef üzerinde bulunan üst örtü tonoz olup yoğun bezemelidir. Kiliseyi tarihsel olduğu kadar sanatsal açıdan da önemli hale getiren mimari özellikleri arasında, cemaat için ayrılmış naos kısmı ile dinsel ritüelin gerçekleştirildiği İeron Vima (Bema) kısmını birbirinden ayıran ahşap oymalı ve altın kaplamalı ikona ilk sırada yer alır. 18. yüzyıl’da yapılmış ikonanın yanı sıra, ahşap oymalı ve altın kaplamalı tronos (piskopos koltuğu) ve ambon (vaaz kürsüsü) dikkat çekici diğer eserler arasındadır. Yapının güney yönündeki narteks girişinde, yuvarlak kemer içerisinde fresk yer almaktadır. Kilisenin kadınlar mahfili, ‘narteks’ adı verilen kilise giriş holünün üzerinde yer alır ve girişi aynı mekânda bir merdiven ile sağlanır.

Azınlıkların bulunduğu Kasımpaşa civarındaki Aya Dimitri Kilisesi’nin -bazı yazılı kaynaklara göre camiye dönüştürülmesinden sonra- Aziz Dimitrios ikonasını Tatavla (günümüzdeki Kurtuluş) semtindeki Aya Tanaş Kilisesi’ne taşıdıkları ve buradaki kiliseye Aya Dimitri adını verdikleri belirtilir. Aya Tanaş Kilisesi ise Aya Dimitri’nin bahçesinde bulunan ve günümüzdeki ismiyle Aya Haralambos Kilisesi olarak anılan kilise olduğu ve Aya Dimitri’den daha eski olduğu tahmin edilmektedir.

Kilisenin bahçesi, 1865 yılında çıkan definlerin kilise avlularına gömülme yasağına kadar mezarlık olarak kullanılmıştır. Kilisenin bahçesinde Ayios Haralambos Ayazması yer almaktadır. Aya Dimitri Kilisesi, Kurtuluş Rum Cemaati Vakfı’nın merkez kilisesi olma özelliğini devam ettirmekte ve haftanın her günü ibadete açık tutulmaktadır.

Fotoğraf Kaynağı: https://www.sisligezirehberi.com/rehber/aya-dimitri-kilisesi/