Kariye Müzesi

Bugüne Osmanlı döneminde geçirdiği onarımlar sayesinde ulaşmayı başaran Kariye Müzesi’nin tarihi milattan sonra 6’ncı yüzyıla kadar uzanır. İlk önce manastır olarak I. Justinianus döneminde inşa edilen eser, 1204 yılında gerçekleşen Katolik Latin istilasında harap edilmiş. Bunun üzerine uzunca yıllar atıl durumda kalan yapı, milattan sonra 14’üncü yüzyılda Teodor Metokhite tarafından onarılmış. Bu arada Metokhite’nin mezarını da Kariye Müzesi’nin girişinde görebileceğinizi de söylemekte fayda var.

1453 yılında Osmanlı Devleti’nin İstanbul’u fethetmesinin ardından İslamiyet’in hızlıca yaygınlaştırılması adına pek çok kilise camiye dönüştürülmüş. Bunun üzerine Atik Ali Paşa tarafından yenilenen Kariye Kilisesi de camiye çevrilen yapılar arasında yerini almış. Zaman içerisinde de ‘Kariye Camii’ ya da ‘Atik Ali Paşa Camii’ olarak anılmaya başlanmış. 1945 yılına kadar cami olarak kullanılan eserde, Hristiyanlık dinine özgü mozaik ve freskler sıva ile kapatılarak yapının içerisine mihrap eklenmiş.

Ancak, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Amerika Bizans Enstitüsü ve Bizans İncelemeleri için Dumbarton Oaks Merkezi’nin yürüttüğü çalışmalarla Kariye Müzesi’nde yer alan tüm freskler ve mozaikler, 10 yıl süren hummalı çalışmaların ardından 1958 yılında yeniden gün yüzüne çıkarılmış.

Yıllar geçmiş, tarih yaprakları 1956 yılını göstermiş ve Kariye müzeye dönüştürüp halka açılmış. Doğu Roma Rönesans’ı olarak nitelendirilen dönemde yapılan fresk ve mozaiklerin bugün hala görülebildiği, tıpkı Ayasofya gibi bir kadere sahip olan eseri ziyaret ederken yüzlerce yıl öncesine gitmeniz mümkün!

Müzenin mozaiklerindeki motiflerde; Hz. Meryem’in doğumundan, Hz. İsa’ya kadarki süreç anlatılıyor. Bu arada yapının isminin Kariye olmasıyla ilgili bir de rivayet var: Osmanlı zamanında şehir dışında bir köyü anlatmak için ’Karye’ denilirmiş. İnşa edildiği dönemden bu yana hep sınırların dışında kaldığı için de halkın buraya Karye yani Kariye denildiği de tarihçiler tarafından söylenmeye başlanmış ve günümüze de bu şekilde gelmiş.